Soms zit je jouw eigen toekomst in de weg

Echt goed de toekomst in kaart brengen valt nog niet mee, bleek tijdens Kenniscafé Assen op 23 mei. Statistici worstelen met onzekerheid in hun voorspellingen, toekomstplannen voor de stad kunnen soms regelrecht de prullenbak in, ons eigen toekomstbeeld zit ons soms in de weg en astrologie kent ook zijn beperkingen.

De straat van de toekomst

De Gedempte Singel zag er tot niet zo lang geleden totaal anders uit. ‘In de jaren zestig liep hier nog de doorgaande route van Zwolle naar Groningen’, vertelde stedenbouwkundige Roel Hilberts van de Gemeente Assen.

^{De Gedempte Singel in de jaren zestig (foto: Drents Archief)}

Toekomstplannen uit die tijd voor een andere verkeerssituatie op de Brink – met meer groen maar nog steeds een doorgaande weg voor de auto zijn nooit uitgekomen. Die voor de Gedempte Singel wel. Nu de auto’s uit de winkelstraat verdwenen zijn, is het er gek genoeg drukker en voller dan ooit. Fietsers, voetgangers, groen, bankjes, terrassen en verkeersborden vullen de nog even brede straat.

‘Hoe de straten er in de toekomst uitzien, kun je vragen aan AI’, zegt Hilberts. En die computergegenereerde plaatjes lijken soms nog behoorlijk op de toekomstschetsen van de gemeente zelf. Er komt meer groen en ruimte voor ontmoeting, en de auto wordt teruggedrongen. 

“Een speeltuintje met greppels kan dienen als waterberging”

Daardoor ontstaat meer ruimte voor fietsers en voetgangers. En er komt meer berging voor regenwater, in de vorm van wadi’s. Dat is belangrijk vanwege klimaatverandering, zegt hij. ‘Je krijgt een combinatie van functies. Een speeltuin met greppels kan in natte perioden dienen als waterberging.’

Statistiek kent beperkingen

Als je voorspellingen wilt doen, kun je maar weinig zeggen over wat er met één persoon gaat gebeuren, maar wel wat er met grote groepen aan de hand is, vertelde statisticus Marjolein Fokkema van de Universiteit Leiden ons. 

‘Als je weet dat je als vrouw met diabetes type-I 6,4 procent kans hebt op een aangeboren afwijking van je kind, dan zegt je dat misschien niet zoveel. Maar op een groep van honderd mensen betekent het dat zo’n vijf tot acht vrouwen een aangeboren afwijking krijgen. ‘Daar kun je als arts iets mee’, zegt Fokkema.

“Facebook gebruikte voorspellingen om gedrag te beïnvloeden”

Ook partijen als Facebook gebruiken grote datasets om toekomstig gedrag van hun gebruikers te voorspellen en doen zelfs pogingen om dat gedrag te beïnvloeden, vertelde Fokkema. 

Bekend is bijvoorbeeld Cambridge Analytica, een bureau dat in opdracht van Facebook zaken als werkniveau, geslacht en karaktereigenschappen probeerde te koppelen aan politieke voorkeur om op die manier gericht stemmen te winnen.  Een lastige opgave, want in veel gevallen bestaat er geen duidelijke relatie tussen die zaken, legde Fokkema ons uit. En dus kan Facebook soms helemaal geen zinnige verbanden leggen.

^{Statisticus en muzikant Marjolein Fokkema gaf uitleg en speelde liedjes over het voorspellen van de toekomst}

Fokkema sloot haar bijdrage muzikaal af. Als ‘eenmansband’, onder andere bekend van NPO Radio 5, speelt ze liedjes over de toekomst voor ons. Waaronder: ‘ik bereid me voor’, over hamsteren bij een eventuele nieuwe pandemie.

De toekomst omdenken

‘Wij gebruiken allemaal continu de toekomst om ons erop te kunnen voorbereiden’, zei Ramila Khafaji Zadeh. Als ‘toekomstgeletterdheidsexpert’ van de Hanze, nam zij ons mee in de wereld van de toekomst. Die is vaak behoorlijk gebaseerd op aannames. 

“Anders over de toekomst denken is een vaardigheid die je kunt oefenen”

‘Maar die aannames bevatten vaak blinde vlekken’, vertelde Khafaji Zadeh ons. ‘Als we ons bewust zijn van de aannames, zijn we beter in staat de blinde vlekken te herkennen.’ Dat doet Khafaji Zadeh met haar collega’s vaak in zogenaamde ‘Futures Literact Knowlabs’, plekken waarin deelnemers, van medewerkers van de VN tot ouderen in een buurthuis, in drie stappen een alternatief toekomstbeeld proberen te schetsen. 

^{‘Toekomstexpert’ Ramila Khafaji Zadeh vertelde over onze eigen blinde vlekken rondom de toekomst}

Dat draait om het omdenken van zaken, vertelde ze ons: wat als mijn aanname over de toekomst nu totaal anders is? En ja, dat is soms lastig. ‘Het is een vaardigheid, net als lezen en schrijven, die je kunt oefenen.’

Astrologie wordt populairder

Horoscopen kent waarschijnlijk iedereen wel, zei Stefan Sleeuw. Als filosoof aan de Universiteit Leiden kijkt hij naar het gebruik van deze horoscopen en andere verschijnselen uit de astrologie. Want kunnen we dat een wetenschap noemen, of moeten we er toch maar beter heel voorzichtig mee omgaan?

De Amerikaanse presidentsfamilie Reagan nam astrologie in elk geval bijzonder serieus, vertelde Sleeuw. ‘Bijna elke grote stap of beslissing tijdens diens periode in het Witte Huis werd voorgelegd aan een vrouw in San Francisco, die horoscopen raadpleegde voor de familie.’

“Als astrologie een wetenschap is, dan is het luie wetenschap”

^{Presentator Marjolein Lauret praatte de avond over de toekomst aan elkaar}

En ook nu is astrologie nog populair, met name onder jongeren. Niet alleen in de standaard horoscoop, maar ook door astrologie-apps met persoonlijke adviezen. Wetenschappelijk is het echter niet, meent Sleeuw. ‘Astrologie doet maar weinig uitspraken die te ontkrachten zijn en astrologen beroepen zich veel op autoriteit in plaats van inhoudelijke argumenten. Als het al een wetenschap is, dan is het in elk geval luie wetenschap.’

Vond je dit een leuke editie of heb je hem toevallig gemist? Na de zomer is Kenniscafé Assen terug! Houd onze socials in de gaten voor meer informatie.