11 mei 2023: Zeg het maar! Taal ontleed

Kun je een misdaad oplossen met behulp van taal? Hoe verandert ChatGPT onze wereld? En waarom is ‘niks mooier as dat’ niet fout? Deze keer duikt Kenniscafé Assen in een thema dat écht laat zien wie je bent: Taal. Of moeten we zeggen: ‘Taol’?

Kenniscafé Assen biedt een avondvullend programma over kennis en wetenschap. Deze editie draait om taal. Een expert op het gebied van forensische taalkunde, een onderzoeker naar chatbots en een taalwetenschapper geven hun kijk op de zaak. Huus van de Taol zorgt voor een cursus Drents voor beginners en er is ruimte voor poëzie. In het Drents natuurlijk.

Presentatie van de avond ligt in de kundige handen van Marjolein Lauret. Ze is journalist en presentatrice en is geboren en getogen in Drenthe. Ze heeft een eigen televisie-productiebedrijf en werkt daarnaast freelance voor de regionale omroep RTV Drenthe. Daar presenteert ze o.a. de maandelijkse talkshow ‘De Staat van Drenthe’, waarbij actuele onderwerpen van alle kanten belicht worden. Marjolein is nieuwsgierig, kritisch en kan ingewikkelde materie vertalen naar gewone spreek- en beeldtaal. ‘Je kan wel kijken maar je moet het ook zien,’ luidt haar motto. 

Wie ga je zien en horen (en misschien wel spreken) deze avond? 

Locatie:
Grand Café ’t Wapen
Vaart Z.Z. 1
9401 GE Assen

Tijd: 19:30 – 21:45

‘Niks mooiers as dat’, luidt de titel van een nummer van Daniël Lohues uit 2020. Het lijkt de gruwel van elke taalpurist: je zegt toch ‘mooier dan?’ Nee, zegt taalkundige Marten van der Meulen (Radboud Universiteit). Wat goed is in het Nederlands, is dat niet in bijvoorbeeld het Nedersaksische dialect, waar het Drents onderdeel van is. Oftewel: de ene taalnorm is de andere niet. Tijdens Kenniscafé Assen vertelt Van der Meulen van alles over taalverschillen en waarom je geloofwaardiger over komt als je een regionaal dialect hebt. 

Is het gebruiken van een chatbot zoals het inmiddels bekende ChatGPT wel zo’n goed idee? Er is in elk geval genoeg op aan te merken: door het gebruiken van teksten van een ander als bron schendt het programma auteursrechten en scholieren komen weg met opdrachten die ze niet zelf hebben geschreven. Toch is de ontwikkeling van programma’s als chatGPT maar lastig te stoppen, zegt Rik van Noord, onderzoeker op het gebied kunstmatige intelligentie aan de RUG. Over de werking van chatbots en de toekomst ervan vertelt hij graag meer tijdens Kenniscafé Assen. 

Drentse poëzie is goed aan Ria Westerhuis besteed. De dichteres groeide op langs het riviertje de Reest in de buurt van Meppel. Haar gedichten gaan over natuur, relaties, afscheid, maar ook over erotiek. Ze dicht graag in de streektaal van de Reest, maar ook in het Nederlands en in het mysterieuze eRWeens. Wat dat is? Dat hoor je tijdens Kenniscafé Assen. Foto: Ruth Hoeck.

Dat je met taal ook misdrijven kunt oplossen, weet Fleur van der Houwen maar al te goed. Als forensisch taalkundige aan de Vrije Universiteit Amsterdam wordt ze een paar keer per jaar ingeschakeld door de politie. Duidt een afscheidsbrief die niet zelf is geschreven bijvoorbeeld toch op een moord? En wie is die stalker die steeds brieven stuurt? Van der Houwen ontcijfert de eigenaar van de tekst en let daarbij op zaken als emoticons, de lengte van een tekst en hoofdlettergebruik. Tijdens Kenniscafé Assen gaat ze met het publiek op speurtocht. 

Dat je in het Drents geen toal zegt, maar taol, weet Hennie Enting maar al te goed. Als streektaalambassadeur voor het Huus van de Taol in de gemeente Assen promoot zij, samen met een team van vrijwilligers het Drentse dialect in cursussen. Enting praat dagelijks Drents en heeft in 2008 zelfs de Drentse versie van het navigatiesysteem TomTom mogen inspreken. Bij Kenniscafé Assen geeft ze een introductiecursus Drents, met ruimte voor een quiz. Foto: Huus van de Taol