Echt doen wat je wilt, blijkt niet makkelijk
Kun je écht doen wat je wilt? Die vraag werd vanuit verschillende hoeken beantwoord tijdens Kenniscafé Assen op 13 juli. Een filosoof, een ex-gedetineerde, een hoogleraar internationale relaties en een coach namen ons mee in het thema vrijheid.
Volgens stress- en burnoutcoach Gitty Verhoef zitten we behoorlijk vast in onze eigen verwachtingen. ‘Stel dat je vroeger als kind leerde om alles zelf op te lossen’, zei ze. ‘Dan is de kans groot dat je nu ook niemand om hulp vraagt als je met grote problemen zit.’
Is het waar wat je denkt?
Wil je van die routine af, dan is het zaak om je gedachtenpatronen te onderzoeken. Daarvoor zijn een aantal vragen belangrijk, weet Verhoef. ‘Is het waar wat je denkt? En weet je dat heel zeker? Zou het omgekeerde niet ook waar kunnen zijn? En wie zou je zijn zonder deze gedachte?’
Mindfulness en andere tips voor meer focus kunnen je ook helpen, zegt Verhoef. Na haar praatje had ze nog een flyer voor het publiek:
De Oekraïnse oorlog en je huwelijk
Hoogleraar internationale betrekkingen Jaap de Wilde analyseerde voor ons een ultiem voorbeeld van onvrijheid: de oorlog in de Oekraïne. Wat het meest opviel was de kaart met het nog steeds werkende Oekraïnse gasleidingennetwerk, met daarop talloze verbindingen met Rusland. ‘Het Russische Gazprom levert nog steeds gas aan Oekraïne’, vertelde De Wilde. ‘Gewoon omdat daar nog geld mee te verdienen valt. Als dit nog steeds kan, dan moet de oorlog ook op te lossen zijn.’
Wat voor internationale relaties geldt, is ook waar voor iets kleins als het huwelijk, weet De Wilde. ‘ ‘Een relatie aangaan, levert vrijheid op, maar ook problematiek. Als je naar de geweldstatistieken kijkt, is het huwelijk bijvoorbeeld één van de extremen.’
Ultieme vrijheid in de gevangenis
Hoe kan je leven na een tijd in de gevangenis een radicale wending nemen? Ex-gedetineerde Mikel Dees vertelde over zijn gewapende overval en de bekering die hij onderging. ‘Ik had snel geld nodig, dus met andere bendeleden besloot ik een juwelier te overvallen. Tegen de tijd dat ik buiten was, stond er al een hele politiemacht mij op te wachten.’
In de gevangenis ontmoette hij God. ‘Van mijn celgenoot leerde ik over het boeddhisme, en eens zag ik God echt. Ik begon helemaal te shaken. Dat was toen helemaal niet eng, maar vooral grappig.’
Na zijn vrijlating wilde Dees niet weer terug naar de criminele omgeving waar hij in zat. Dus besloot hij te verhuizen van de Randstad naar het platteland in het noorden, waar hij vrijwilligerswerk doet, een boek schreef en de ultieme vrijheid vond.
Bestaat de vrije wil wel?
Als filosoof trok Daphne Brandenburg het bestaan van de vrije wil graag in twijfel. ‘Je gedrag is altijd veroorzaakt door iets buiten jou’, zei ze. ‘In welke omgeving je bent opgegroeid heeft invloed op je keuzes.’
Volgens sommige filosofen moeten we het idee van vrije wil dan ook anders zien, zegt Brandenburg. ‘Je handelt uit vrije wil wanneer je doet wat je goed en belangrijk vindt. Als je een toetje neemt omdat je daar zin in hebt, handel je uit vrije wil. Maar als je een toetje neemt terwijl je eigenlijk aan de lijn ben en af wil vallen, dan doe je dat niet.’
Maar helaas: ook dan zijn wij nog niet helemaal vrij. Ons gedrag wordt ook beïnvloed zonder dat wij dat zelf altijd doorhebben: de zogenaamde nudges en sludges.
De bekendste nudge? ‘De vlieg in de WC-pot’, zegt Brandenburg. ‘Doordat mannen op de vlieg richten bij het plassen, kunnen bedrijven behoorlijk besparen op de schoonmaakkosten.’ Waar nudges je gedrag beïnvloeden maar niet nadelig zijn voor jezelf, zijn sludges dat wel. Denk bijvoorbeeld aan inschrijvingen waarbij je abonnement doorloopt als je niet opzegt.
De boodschap van deze avond? Eigenlijk is het ontzettend moeilijk om écht vrijwillig te handelen. Zeker wanneer je na vier boeiende sprekers alweer naar huis moet.
Deze editie gemist? Stuur een mailtje naar info@kenniscafeassen.nl met de mededeling dat je op onze mailinglijst wilt en hoor als eerste over nieuwe evenementen.