Hoe bezweer je een pandemie?

Deskundigen waarschuwen al langer voor een pandemie. Toch waren we niet goed voorbereid op de uitbraak van het nieuwe coronavirus. Hoe bezweer je zo’n onbekende veiligheidscrisis? Tijdens Kenniscafé Assen vertelt Marco Out over zijn werk als burgemeester en voorzitter van veiligheidsregio Drenthe.

Voor Marco Out is het bezweren van veiligheidscrises onderdeel van zijn werk. Als burgemeester heeft hij het gezag over de politie en brandweer in Assen en is hij verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid. Als voorzitter van de veiligheidsregio Drenthe is hij bovendien degene die crises op regionaal niveau op zijn bord krijgt. ‘Het gaat doorgaans om flitscrises,’ vertelt Out. ‘Bijvoorbeeld bosbranden of het voorval in Peelo. Die zijn kort en overzichtelijk.’

Coronaboete

Dat geldt niet voor de coronacrisis. ‘Deze crisis is groot en onbekend qua vorm en duur. Toen wij begin dit jaar met vierentwintig voorzitters van de veiligheidsregio’s in een compact zaaltje (de anderhalve meter regel moest nog worden bedacht) bijeen zaten, voelden we dat dit heel bijzonder was. We hebben allemaal een risicoprofiel met daarin ook het scenario van een grieppandemie, maar dat had maar weinig aandacht gekregen.’

Sindsdien beheerst het indammen van het virus ons leven. Out beslist niet over de coronamaatregelen. Dat gebeurt in Den Haag. De afweging tussen veiligheid en de kosten daarvan heeft Out zien veranderen. ‘In het begin van de crisis zag je vooral witte argumenten,’ zegt hij. ‘Het veiligstellen van de zorg stond voorop. Inmiddels zie je dat er meer aandacht komt voor sociale en economische aspecten. Steeds meer ministeries bemoeien zich er mee.’

Wat Den Haag bedenkt, voeren Out en zijn collega-burgemeesters uit. Ervoor zorgen dat iedereen zich aan de maatregelen houdt, is nog niet eenvoudig. ‘Communicatie is heel belangrijk,’ vertelt Out. ‘Het is mijn taak mensen uit te leggen wat de regels zijn. Wanneer mensen zich er niet aan houden, is de volgende stap hen te wijzen op hun overtreding. In het uiterste geval leggen we boetes of dwangsommen op. Daar moet je terughoudend mee zijn, want draagvlak is heel belangrijk.’

Grondrechten

Daarbij is ingrijpen juridisch niet altijd mogelijk. Veel coronamaatregelen beperken vrijheden die beschermd zijn door de grondwet. ‘Je moet creatief zijn met welke kaart je kunt trekken,’ zegt Out. ‘Je kunt niet achter de voordeur controleren of men zich aan de maatregelen houdt. Je kunt wel optreden op geluidsoverlast bij een huisfeest. Demonstraties verbieden kan niet zomaar, maar je kunt wel optreden als iemand een grote mond heeft tegen een politieagent.’

Deze maand gaat de nieuwe coronawet in. Een van de verbeteringen is dat het parlement kan stemmen over nieuwe maatregelen. Daarmee komt een eind aan een periode waarin de bestrijding van het virus met noodverordeningen werd geregeld. Dit zijn voorschriften die het mogelijk maken om tijdelijk grondrechten in te perken en zo een crisis het hoofd te bieden. Niet echt democratisch, maar wel handig ten tijde van acuut gevaar als dijkdoorbraken, bommeldingen of bosbranden. ‘In liefde en oorlog is alles geoorloofd,’ zegt Out. ‘Soms moet er iets gebeuren.’ 

Of de nieuwe coronawet voor de burgemeester een verbetering wordt? ‘Burgemeesters krijgen meer bevoegdheden en de voorzitter van de veiligheidsregio minder. Dat wordt veel extra afstemmen en dat is als je niet oppast een bron van ergernis. Daar hik ik tegenaan.’

Heb jij vragen over veiligheid die je aan burgemeester Marco Out zou willen stellen? Tijdens Kenniscafé Assen vertelt hij over zijn werk en gaat hij in gesprek met het publiek. Reserveer hier je gratis ticket.