Liefde volgens Disney

Achter de mierzoete werkelijkheid van Disney gaat een bedenkelijke moraal schuil. Dat blijkt als je films als Assepoester, Belle en het Beest en The Lion King kritisch tegen het licht houdt. Tijdens Kenniscafé Assen biedt Thijs Lijster een verrassende blik op de films van je jeugd.

Veel Disneyfilms zijn bewerkingen van al bestaande sprookjes. Sprookjes die in hun oorspronkelijke vorm weinig geschikt zijn voor kinderen.  ‘Disney schoonde de oorspronkelijke verhalen op, want die waren behoorlijk gruwelijk,’ vertelt Thijs Lijster, universitair docent kunst- en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Kijk bijvoorbeeld naar Assepoester. In het oorspronkelijke verhaal hakt haar ene zus er een teen af en de andere zus een stuk van haar hiel om het muiltje te passen. De met bloed doordrenkte kous verraadt hun list.’

Liefdeslessen

Wat wel bleef bestaan is de moraal van het verhaal. Net als de oorspronkelijke sprookjes zitten de tekenfilms van Disney vol wijze lessen. Veel van die lessen gaan over de liefde. ‘Je moet jezelf veranderen voor de liefde, is een van de lessen,’ vertelt Lijster. ‘Een andere: het kan helpen om een vrouw te kidnappen als je haar van je wilt laten houden. En: je wordt op slag verliefd en liefde is eeuwigdurend. De meer bewerkelijke kant van de liefde komt niet aan bod.’ Ook de diversiteit laat te wensen over. ‘Queerachtige figuren zijn altijd de slechteriken: Scar in The Lion King, Jafar in Aladin, Ursula in De Kleine Zeemeermin.’

Maakt het wat uit? Lijster denkt van wel. ‘De films geven een bepaald idee van wat liefde is en zou moeten zijn. Onderzoek laat zien dat dit effecten heeft op bijvoorbeeld gendernormen. Het is natuurlijk veel breder dan alleen Disney. De films maken onderdeel uit van een cultuurindustrie die bepaalde gendernormen propageert. Tegelijk is die cultuurindustrie ook een afspiegeling van de heersende waarden.’

Prinsessenjurk

Toch wordt ook in huize Lijster naar Disneyfilms gekeken. ‘Er is geen kruid tegen gewassen,’ zegt hij. ‘Mijn dochter vroeg voor haar vierde verjaardag een prinsessenjurk. Ik probeer er wel iets tegenover te stellen. Op Netflix heb je veel tekenfilms van studio Ghibli. Dat is een heel ander kaliber.’

Welke liefdeslessen leerde jij van je favoriete Disneyfilm? Kom naar Kenniscafé Assen en ga in gesprek met Thijs Lijster.